Fakoemulsyfikacja – złoty standard w leczeniu zaćmy
Zaćma to schorzenie, które dotyka milionów osób na całym świecie i jest jedną z głównych przyczyn pogorszenia widzenia, zwłaszcza w starszym wieku. Na szczęście, postęp technologiczny w okulistyce sprawił, że leczenie zaćmy stało się szybsze i mniej inwazyjne niż kiedyś. Najczęściej stosowaną obecnie metodą jest fakoemulsyfikacja – zabieg mikrochirurgiczny, który uchodzi za złoty standard w terapii tego schorzenia.
Czym jest zaćma? Krótka charakterystyka choroby
Zaćma (katarakta) to schorzenie polegające na stopniowym mętnieniu naturalnej soczewki oka, która w zdrowym oku jest całkowicie przezroczysta i pozwala na swobodne przenikanie światła do siatkówki. Wraz z postępem choroby zaćmy, soczewka traci przejrzystość, co prowadzi do pogorszenia jakości widzenia – obraz staje się zamglony, nieostry, a kolory mniej intensywne.
Najczęstszą przyczyną zaćmy jest proces starzenia się – tzw. zaćma starcza pojawia się zwykle po 60. roku życia i rozwija się powoli. Inne możliwe przyczyny to np. urazy oka, przewlekłe choroby (np. cukrzyca), długotrwałe stosowanie niektórych leków (szczególnie kortykosteroidów), promieniowanie UV, a także czynniki genetyczne. W niektórych przypadkach zaćma może być wrodzona i pojawić się już u niemowląt.
Do najczęstszych objawów zaćmy należą: zamglone widzenie, trudności z widzeniem w nocy, nadwrażliwość na światło, widzenie aureoli wokół źródeł światła, blaknięcie kolorów. W początkowej fazie choroba może być ledwo zauważalna, jednak z czasem znacząco utrudnia codzienne funkcjonowanie i wymaga leczenia operacyjnego.
Jakie są metody leczenia zaćmy?
Zaćma to choroba postępująca, której nie da się cofnąć ani zatrzymać przy pomocy leków, suplementów czy kropli do oczu – mimo, że takie preparaty są czasem reklamowane jako „wspomagające wzrok”, nie mają one udowodnionej skuteczności w leczeniu zaćmy. Jedyną skuteczną i trwałą metodą usunięcia zmętniałej soczewki jest zabieg operacyjny. Podczas zabiegu, chirurg okulista usuwa zmętniałą soczewkę i zastępuje ją sztucznym, biokompatybilnym implantem wewnątrzgałkowym, który przejmuje jej funkcje. Co istotne, istnieje wiele rodzajów soczewek wewnątrzgałkowych, które różnią się przede wszystkim zakresem widzenia, materiałem wykonania oraz możliwością korekcji istniejących wad wzroku.
Na czym polega metoda fakoemulsyfikacji w leczeniu zaćmy?
Fakoemulsyfikacja to metoda usuwania zaćmy, która polega na rozbiciu zmętniałej soczewki oka za pomocą ultradźwięków, a następnie jej usunięciu i zastąpieniu sztuczną soczewką wewnątrzgałkową. Cały zabieg odbywa się przez mikroskopijne nacięcie, zazwyczaj mniejsze niż 3 mm. Operacja jest wykonywana w znieczuleniu miejscowym, w ramach chirurgii jednego dnia i trwa zazwyczaj od 15 do 30 minut na jedno oko.
Zabieg usunięcia zaćmy rozpoczyna się od wykonania mikroskopijnego nacięcia w rogówce, przez które chirurg wprowadza cienką sondę emitującą ultradźwięki (fakoemulsyfikator). Działanie tej sondy opiera się na zjawisku wibracji o bardzo wysokiej częstotliwości, które generują energię zdolną do „rozwibrowania” tkanek soczewki. Mikrowibracje rozbijają zmętniałą soczewkę na drobne fragmenty, przypominające nieco ,,zawiesinę”. Następnie te rozdrobnione resztki zostają odessane specjalnym mikrosystemem ssącym, który działa równocześnie z sondą.
Rola soczewek wewnątrzgałkowych w leczeniu zaćmy
Soczewki wewnątrzgałkowe (IOL) odgrywają kluczową rolę w leczeniu zaćmy, ponieważ to one przejmują funkcję naturalnej soczewki, która utraciła swoją przezroczystość. Po usunięciu zmętniałej soczewki, chirurg wszczepia odpowiednią soczewkę sztuczną, aby przywrócić ostrość widzenia. Co ważne, soczewki te nie tylko rozwiązują problem zaćmy, ale także mogą korygować wady wzroku, które występują równolegle z tą chorobą.
Wśród soczewek wewnątrzgałkowych wyróżnia się kilka rodzajów, różniących się przede wszystkim mocą optyczną, funkcjonalnością i przeznaczeniem. Do najczęściej wybieranych rodzajów należą: soczewki jednoogniskowe (korygujące widzenie w jednej wybranej odległości, najczęściej do dali), soczewki wieloogniskowe (korygujące widzenie do dali, bliży i odległości pośrednich), soczewki toryczne (dla osób z astygmatyzmem). Na rynku dostępne są także bardziej zaawansowane rozwiązania, takie jak np. EDoF, czyli soczewki o wydłużonej głębi ostrości.
Wybór odpowiedniej soczewki zależy od wielu czynników, takich jak: indywidualne predyspozycje, styl życia pacjenta, oczekiwania co do niezależności od okularów oraz specyficzne wady wzroku. Dzięki temu, operacja zaćmy może nie tylko przywrócić pacjentowi przejrzystość widzenia, ale również poprawić jego zdolność widzenia na różnych odległościach i usunąć istniejące wady refrakcji.